Subdoelstelling 1.2.2
Bewustmaken en stimulering duurzame samenleving.
Duurzaam, slim en opnieuw gebruiken
Duurzame energiebronnen gebruiken (energietransitie), aanpassen aan het veranderende klimaat (klimaatadaptatie) en zo veel mogelijk afvalstoffen opnieuw gebruiken (circulaire economie) – dat zijn de drie grote uitdagingen voor Velsen tot 2050. De gemeente sluit daarbij aan op de ideeën en plannen op rijks-, provinciaal en regionaal niveau.
Velsen gaat fossiele brandstoffen vervangen door duurzame energiebronnen en de bestaande bouw duurzaam maken (isoleren). Het aardgas gaat er stap voor stap uit. Hoe Velsen dat gaat doen, staat in het energietransitieplan in wording. In 2019 zal ook het tracé van het warmtenet duidelijk zijn. De gemeente sluit daarbij aan op de ideeën en plannen op rijks-, provinciaal en regionaal niveau. De energietransitie zal ook innovatie en werkgelegenheid bevorderen.
Hieronder zijn de speerpunten weergeven waaraan in 2019 en verder aan gewerkt wordt.
Actualiseren Milieubeleidsplan 2015-2020
De hier boven genoemde ontwikkelingen maken actualisatie van het gemeentelijk milieubeleidsplan noodzakelijk. Het geactualiseerde plan wordt in 2019 voorgelegd aan de gemeenteraad.
Op naar een aardgasvrije gemeente
In 2019 maakt Velsen een voorstel voor de aanpak van aardgasvrije wijken in de gemeente (energietransitieplan). Bij de uitwerking hiervan – per wijk, op maat – trekt Velsen samen op met betrokken inwoners en bedrijven. Daarnaast werkt de gemeente nauw samen met haar partners zoals woningcorporaties, de netbeheerders en HVC. Het voorstel is een belangrijke bouwsteen voor het Regionale Energie Strategie (RES) die ook in 2019 wordt opgesteld. In een RES staat de energieopgave van een regio centraal, met daarbij het potentieel voor duurzame opwekking en besparingen en de concrete plannen om de vraag en het aanbod van duurzame energiemaatregelen bij elkaar te brengen. Op deze wijze kan de energietransitie efficiënt worden doorlopen. De uitkomsten van het klimaatakkoord worden er ook bij betrokken. Wellicht zijn nadere technische onderzoeken noodzakelijk (zie ook het kopje hieronder Ondergrond in beeld").
Om te voorkomen dat er nieuwe woningen met een verwarming op aardgas gerealiseerd worden is een plan van aanpak opgesteld voor nieuwbouwprojecten. Projectaanvragen na 1 juli 2018 worden aardgasvrij gerealiseerd. Bij elk project wordt de meest optimale alternatieve verwarmingstechniek toegepast. Hierbij wordt rekening gehouden met het energietransitieplan voor de bestaande bouw. Zo zal bijvoorbeeld bezien moeten worden of aansluiting op het warmtenet in wording ook voor sommige nieuwbouwprojecten passend is.
Ondergrondse infrastructuur in 3D
De energietransitie zal de komende jaren flink beslag nemen op de ondergrond. Electriciteitskabels dienen te worden aangelegd dan wel vervangen om de/het stijgende vraag en aanbod aan (duurzame) electriciteit aan te kunnen, bodemenergie wordt onttrokken voor het verwarmen/koelen van gebouwen, het warmtenet dient in de bodem te worden aangelegd, de riolering wordt aangepast om warmte aan gebouwen te kunnen leveren (riothermie) etc. Dit alles zonder de overige waarden (archeologie, cultuurhistorie, aardkunde enz.) in de bodem aan te tasten. Overzicht en inzicht in het gebruik van de ondergrond is dan ook een noodzakelijke randvoorwaarde om de energietransitie succesvol te doorlopen. Afhankelijk van een lopende verkenning zal in 2019 een 3D bodemkaart beschikbaar zijn waarmee aan deze randvoorwaarde voldaan kan worden.
Circulaire Economie - kans voor de regio
De Circulaire Economie is te zien als onderdeel van een groter geheel, namelijk dat van het duurzaamheidsbeleid. Tegelijkertijd kan het thema ook worden gezien als een economische kans voor de regio. Volgens deze lijn moet de circulaire opgave en taakstelling gaan leiden tot interessante business cases en commerciële mogelijkheden voor ons regionale bedrijfsleven. De Economische Samenwerking IJmond (ESIJ) zet zich in om het regionale bedrijfsleven verder te betrekken bij de Circulaire Economie.
De gemeente gebruikt haar inkoopkracht om de circulaire economie bij marktpartijen te stimuleren. Hiervoor wordt in 2019 een plan van aanpak opgesteld die in samenwerking met stichting Rijk wordt uitgevoerd. In samenwerking met het projectbureau Noordzeekanaalgebied wordt een pilot op het Businesspark IJmond uitgevoerd mede om meer ruimte voor hergebruik van reststoffen in de regelgeving mogelijk te maken.
Meer Waarde uit Afval – nu ook in de hoogbouw
Velsen bevordert samen met HVC afvalscheiding via het uitvoeringsprogramma ‘Meer Waarde Uit Afval’. Het doel is om in 2020 te voldoen aan de landelijke norm van 75% afvalscheiding en maximaal 100 kilo restafval per inwoner per jaar. Restafval is wat bewoners weggooien nadat ze de herbruikbare grondstoffen gescheiden hebben, zoals oud papier en plastic, metalen en drankkartons. Tot 2018 richtte de campagne ‘Meer Waarde Uit Afval’ zich vooral op bewoners in laagbouw. In 2019 zijn de bewoners in de hoogbouw aan de beurt. Mogelijk worden daar containers voor herbruikbare grondstoffen voor de deur geplaatst; daar worden de scheidingsresultaten van Velsen beter van.
Reguliere activiteiten
Projecten Energietransitie
Hieronder zijn de lopende projecten en activiteiten benoemd die een bijdrage aan de energietransitie leveren.
Duurzamer gemeentelijk vastgoed en openbare verlichting
Hoe maakt de gemeente Velsen haar eigen vastgoed (gebouwen) zo energiezuinig mogelijk? Dat wordt vastgelegd in een Duurzaam MeerJaren Onderhoudsprogramma 2019-2028 voor het gemeentelijk vastgoed (DMJOP). Het gaat om ruim 50 gebouwen, zoals sportaccommodaties, buurthuizen, de stadsschouwburg en het gemeentehuis zelf.
Alle panden hebben een energielabel; deze zijn wettelijk verplicht. Deze labels worden als input gebruikt voor het DMJOP. Een extern bureau bereidt het programma voor. Op dit moment worden de kosten PM geraamd.
In de Agenda sportaccommodaties staat dat de gemeentelijke sportaccommodaties binnen tien jaar energieneutraal moeten zijn.
Het verduurzamen van het gemeentelijk vastgoed is één van de doelen in de Strategische agenda 2020.
De Openbare verlichting wordt continu verduurzaamd. De gemeente voldoet daarmee aan de doelstelling van het Energieakkoord om 40% van de openbare verlichting energiezuinig te maken in 2020. In 2019 maakt de gemeente een nieuwe beleidsnota Openbare verlichting.
GreenBiz
Bedrijven worden gestimuleerd om hun bedrijf en hun bedrijfsterreinen te verduurzamen. Dit gebeurt via GreenBiz, een stichting voor en door ondernemers. De gemeente/Omgevingsdienst IJmond faciliteert en ondersteunt de initiatieven van de Stichting GreenBiz, bijvoorbeeld door bijeenkomsten te organiseren. Velsen heeft een Europese subsidie gekregen om de haven te verduurzamen. Hiermee worden de komende periode onderzoeken gefinancierd en duurzame initiatieven ontwikkeld om een bedrijventerrein energiepositief te maken. GreenBiz heeft warme contacten met Parkmanagement Middenhavengebied en de IJmuiden Port Services (IJPOS). Deze contacten worden komend jaar uitgebreid naar gezamenlijke projecten mits daar tijd en ruimte voor is. Op de Broekerwerf (Heemskerk) werkt de kerngroep GreenBiz ook aan een duurzaam bedrijventerrein; de Rabobank nam daarvoor het initiatief.
Een ondernemer heeft een aanvraag voor financiële steun bij het Rijk aangevraagd voor het opleiden van personeel in duurzame energietechnieken op Techport.
Bedrijven met een hoog energieverbruik zijn verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen die binnen vijf jaar terug te verdienen zijn. Dergelijke bedrijven worden door de gemeente gehandhaafd indien deze maatregelen niet op vrijwillige basis worden genomen.
Duurzame energie
- Energiehaven voor wind op zee
Wind op zee wordt eveneens ondersteund. De gemeente faciliteert waar mogelijk het ‘initiatief Energiehaven’: het gebruik van de Averijhaven voor offshore wind, zie ook paragraaf 1.1.1. impulsproject Offshore wind .
- Realisatie warmtenet
De gemeente werkt aan het warmtenet, samen met gemeenten Beverwijk en Heemskerk, HVC, Alliander en woningbouwcorporaties. Het net ontvangt restwarmte van Tata Steel, en warmte uit geothermie en biomassa. Maatschappelijk vastgoed en de woningbouwcorporaties sluiten erop aan. De gemeente heeft de regierol en let erop dat het warmenet een goede invulling geeft van het energietransitieplan van Velsen. Vervolgens zullen de planologische procedures worden ingezet, zodat in 2020 een start kan worden gemaakt met de aanleg van het warmtenet IJmond. In de Metropoolregio Amsterdam wordt de samenwerking voortgezet rond een ‘grand design’ van het Warmtenet.
- Zonne-energie
Samen met de energiecoöperatie Energiek Velsen stimuleert de gemeente particuliere huiseigenaren om zonnepanelen te kopen. Via GreenBiz worden bedrijven gestimuleerd om zonnepanelen op de daken van de bedrijfsgebouwen te plaatsen. Voor het terrein van het Hoogheemraad Rijnland wordt ruimte mogelijk gemaakt voor de aanleg van een zonneweide. Op het Pontplein wordt een pilot voor Solaroad in 2019 uitgevoerd. Hierbij worden zonnepanelen in de verharding van het wegdek geïntegreerd.
- Wind op land
Het windturbinebeleid wordt in 2019 geactualiseerd.
Verduurzamen bestaande bouw
- Duurzaam advies- en informatieloket voor inwoners van Velsen
Wie zijn woning wil verduurzamen, kan terecht bij het Duurzaam Bouwloket. Het is een van de instrumenten van de gemeente om bestaande bouw te verduurzamen. In 2019 wordt het loket opnieuw onder de aandacht van inwoners gebracht. Hiervoor wordt een financiële bijdrage gevraagd van provincie Noord-Holland.
- Huizenaanpak
Het houden van bijeenkomsten over het verduurzamen van de woning voor particuliere woningeigenaren en Verenigingen van Eigenaren. Met de huizenaanpak richten groepen van marktpartijen (aannemers, installateurs) zich specifiek op kenmerkende woningtypen zoals de 30-er jaren woningen. Elke groep kan op deze wijze grootschalig straten en/of wijken met een bepaald woningtype isoleren.
Aansluiten bij Participatiefonds provincie Noord-Holland
In 2019 brengt Velsen het participatiefonds onder de aandacht van bedrijven en instellingen die kansrijke ideeën/initiatieven hebben over duurzame energie en innovatieve technologieën. Deze organisaties kunnen zelf investeren, maar ook een lening afsluiten om hun ideeën/initiatieven verder te ontwikkelen en te realiseren. Het doel van het participatiefonds is stimuleren van de energietransitie en de circulaire economie, zodat waardevolle producten en grondstoffen niet worden weggegooid maar zo veel mogelijk opnieuw worden gebruikt. Het fonds is financieel gezien budgetneutraal; geleende bedragen vloeien er weer in terug. Het is ondergebracht bij het provinciale participatiefonds Duurzame Economie Noord-Hollande en sluit aan bij het Innovatiefonds MKB.
Noordzeekanaalgebied energieneutraal?
Hoe kan de industrie aan het Noordzeekanaalgebied in 2050 CO²-neutraal worden? Voor de industrie betekent dit een ingrijpende overstap: afscheid nemen van het laagcalorische gas in 2023 en uiteindelijk ook van het hoogcalorische gas in 2050. Opslag van CO² onder de Noordzee en distributie van CO² naar kassen zijn hierbij cruciaal. Ook innovatieve alternatieven zijn nodig, zoals de productie van waterstof en synthetisch gas als ammoniak en methanol en synthetische brandstoffen. In 2019 gaat de gemeente faciliteren dat er een goede energie-infrastructuur komt en ruimte voor duurzame energieopwekking voor industrie.
Mobiliteit
Regionale Mobiliteitsvisie IJmond
De IJmond bereikbaar en prettig leefbaar houden – dat wil de gemeente Velsen en daarom doet zij mee aan de Regionale Mobiliteitsvisie IJmond, ingesteld in 2016. De gemeenten willen hiermee zoveel mogelijk waarborgen dat partijen tot 2023 blijven samenwerken. Een van maatregelen uit de mobiliteitsvisie is de realisatie van een doorfietsroute door de IJmond.
Tweede pont over het Noordzeekanaal tot eerste kwartaal 2019?
In 2018 vaart de tweede pont nog steeds tijdens de spitsuren elk 10 minuten. Dit kon dankzij bijdragen van de IJmondgemeenten en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De extra pont leidt tot een structurele toename van 15% fietsers. Ook in het eerste kwartaal van 2019 vaart de tweede pont, maar dan als compensatie voor de onverwachte afsluiting van de sluizenroute. Financiering vanaf het derde kwartaal 2019 is nog onzeker.
IJmond Bereikbaar: ga toch fietsen!
In de IJmond zijn 170 bedrijven aangesloten bij het programma IJmond Bereikbaar. 35 van die bedrijven doen actief mee, bijvoorbeeld in de vorm van e-bike probeeracties, fietschallenges onder medewerkers en door fietsvergoedingen te geven. De gemeente Velsen is een van deze kopgroepbedrijven. In het najaar 2018 introduceert door IJmond Bereikbaar een spitsmijd-programma en een samenrijd-programma in de IJmond; dit loopt door in 2019.
Voorkomen van zwerfvuil – beïnvloeding van gedrag
Velsen gaat in 2019 met HVC verder om afvaldumpingen en zwerfvuil te verminderen. Bij de aanpak van zwerfvuil is het doel zowel voorkomen als genezen. De aanpak is gericht op gedragsbeïnvloeding door middel van communicatie richting inwoners en het belonen van goed gedrag.
KIMO: schone zee en kust
De gemeente Velsen is lid van KIMO. Dit is een Europese milieu- en veiligheidsorganisatie voor 160 lokale overheden rond de noordelijke zeeën. De Gemeente Velsen is lid van KIMO Nederland én België (35 gemeenten) en draagt op deze manier bij aan de integrale doelstelling voor schone zeeën en kusten. De EU ziet KIMO Nederland/België als voorbeeld-kennisinstituut op het gebied van schone zeeën.
Voor de Vereniging van Kustgemeenten voert KIMO verschillende taken uit in 2019. Die zijn onder te verdelen in bestuurlijk overleg KIMO internationaal, bestuurlijk overleg Nederland & België, deelname aan overleggen in Nederland en België en leiding geven aan projecten zoals Fishing for Litter, en publicatie van nieuwsbrieven, en bezoek aan de betrokken gemeenten.